Cần gì để phát triển công nghiệp phụ trợ

Cùng với sự phát triển của các ngành công nghiệp như sản xuất, may mặc, giày dép, cơ khí..., ngành công nghiệp phụ trợ trở nên rất cần thiết nhằm phục vụ tốt hơn cho các lĩnh vực liên quan.

Hiện tại, có nhiều ngành công nghiệp có thế mạnh cụ thể ở Việt Nam như may mặc, giày dép, lắp ráp ô tô và xe máy… nhưng hầu như, ngành công nghiệp hỗ trợ vẫn chưa có, vì thế phải phụ thuộc vào vật liệu nhập khẩu, điều đó làm quá trình sản xuất thụ động với giá cao.

Cần gì để phát triển công nghiệp phụ trợ trong nước

Trong những năm gần đây, chính phủ đã đưa ra nhiều chính sách ưu tiên để hỗ trợ cho các doanh nghiệp, tuy nhiên, vẫn chưa rõ ràng. 70% những doanh nghiệp có vốn nước ngoài chiếm hết các ưu tiên, phần còn lại thuộc về doanh nghiệp trong nước.

Trong thời buổi lạm phát, giá lao động Việt Nam cao hơn trước rất nhiều, trước đây, đó là lợi thế cạnh tranh của chúng ta. Ngoài ra, dựa trên kinh nghiệm đúc kết nhiều năm trong ngành công nghiệp, điều dễ dàng nhận ra là những kĩ sư được đào tạo ở các viện kĩ thuật Việt Nam chưa đáp ứng được với nhu cầu các nhà tuyển dụng quốc tế đặt ra.

Thực tế cho thấy, tỉ lệ cung cấp vật liệu hỗ trợ trong nước cho những ngành chính theo thứ tự là 20-30% (xe máy), trên 10% (may mặc và giày dép)…, điều đó dẫn đến tỉ lệ tăng trưởng và sự cạnh tranh của các doanh nghiệp giảm thấp.
Vật liệu hỗ trợ của cả nước chỉ tập trung ở các doanh nghiệp có vốn nước ngoài, những doanh nghiệp có vốn trong nước không đạt đến tiêu chuẩn chất lượng cho các đơn đặt hàng xuất khẩu. Số lượng doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào ngành công nghiệp hỗ trợ bị hạn chế. Doanh nghiệp cung cấp phụ tùng và kinh doanh sản phẩm đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc, tiếp theo là Đài Loan và vị trí cuối cùng thuộc về Việt Nam. Hiện vẫn còn khoảng cách rất lớn về mặt chất lượng giữa các nhà cung cấp trong và ngoài nước.

Công nghiệp phụ trợ còn thiếu…

Đối công nghiệp phụ trợ chế tạo cơ khí thủ thuật chế tạo cơ khí trong nước nhìn chung vẫn còn lỗi thời, đơn giản và bị những quốc gia khác trong cùng khu vực bỏ xa. Hầu hết, các thiết bị sau nhiều năm sử dụng, trở nên lỗi thời về mặt chức năng lẫn công nghệ và thiếu sự chính xác, đồ thay thế, bảo trì và vốn để làm mới và nâng cấp. Có thể thấy rằng ngành công nghiệp chế tạo cơ khí ở Việt Nam không có đủ kinh nghiệm và bí quyết trong việc tạo khuôn, dập và xử lí chất lượng bề mặt, điều đó đã ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng thành phẩm. Đối với gia công kim loại, thiết bị và máy móc cũ kĩ, cùng với bí quyết lâu đời và quá trình tự động hóa chậm chạm vẫn còn được đưa vào sử dụng.

Trong khi ngành công nghiệp phụ trợ xe hơi sản xuất và lắp ráp xe ô tô được đánh giá cao với nhiều chính sách ưu tiên phát triển, tuy nhiên, đến bây giờ, tỉ lệ nội địa hóa vẫn thấp, khoảng chừng 10% cho xe hạng trung. Vì thị trường còn hạn chế, nhà sản xuất phụ tùng vẫn chưa thể tham gia vào chuỗi cung ứng.

Còn ngành công nghiệp phụ trợ xe máy hiện có chừng 60 doanh nghiệp từ Nhật, Ý, Đài Loan tham gia vào ngành sản xuất, lắp ráp xe máy. Hiện ngành công nghiệp phụ trợ cho sản xuất, lắp ráp xe máy tại Việt Nam có thể sản xuất 70% phụ tùng, phụ kiện bằng chính sức họ, góp phần nâng cao tỉ lệ nội địa hóa của xe máy sản xuất ở Việt Nam. Tuy nhiên, giá cả và chất lượng vẫn chưa ổn định.

Đối công nghiệp phụ trợ giày dép có hầu hết 100% doanh nghiệp sản xuất, gia công giày dép. Ngành công nghiệp phụ trợ trong lĩnh vực này khó phát triển vì phụ thuộc vào khách hàng. Với lợi thế cạnh tranh bao gồm kích thước thị trường, giá thấp và những đặc trưng riêng của ngành, trong những năm gần đây, ngành giày dép đã mang đến giá trị xuất khẩu cao cho cả nước, đứng thứ ba sau dầu khí và may mặc. Gần đây, chính phủ đã đưa ra những chính sách tập trung cho ngành phụ trợ trong nước.

Tương tự, công nghiệp phụ trợ may mặc, không chỉ các phụ tùng, máy móc, vật liệu và phụ kiện may mặc phải được nhập khẩu mà hóa chất dùng trong ngành cũng phải được mua từ nước ngoài. Việt Nam chỉ có một số cơ sở sản xuất cho phụ kiện may mặc ví dụ chỉ, vải lót, dây khóa kéo, nút, nhãn, bao bì… đáp ứng phần nhỏ nhu cầu nội địa.Vật liệu trong nước còn phải đối mặt với những áp lực từ phía các đối thủ, đặc biệt là TQ, vì họ có nền sản xuất truyền thống, mẫu đa dạng và giá thấp. Ngoài ra, Việt Nam còn thiếu lực lượng lao động lành nghề để đảm nhiệm các công đoạn cần nhiều kĩ năng như dệt, nhuộm…

Cần có chiến lược phát triển công nghiệp phụ trợ

Việt Nam có nhiều tiềm năng để phát triển ngành công nghiệp phụ trợ, đặc biệt là những ngành có tiềm năng xuất khẩu cũng như vị thế vững chắc khi tiêu chuẩn sống của con người ngày một cao hơn, ví dụ, dầu, nông sản chế biến, kinh tế biển, xe hơi và CNTT…

Phát triển công nghiệp phụ trợ thực chất là phát triển thị trường công nghiệp mà ở đó có nhiều nhà cung ứng được chia theo nhiều cấp độ khác nhau. Trong đó, nhà sản xuất lắp ráp là dẫn đầu các doanh nghiệp sản xuất linh phụ kiện ra thị trường. Đây cũng là mô hình dẫn đến sự phát triển thần kỳ của các nước có ngành công nghiệp hiện đại ở châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc.

Và để phát triển ngành công nghiệp phụ trợ là một quá trình lâu dài cần phải chú trọng vào 4 nhân tố quan trọng bao gồm nhân sự, công nghệ, tài chính và hệ thống phân phối.

Tham khảo: Cơ khí Trường Thịnh